Uitleg en werking Koelsysteem auto

Energie die verloren gaat aan warmte: Het doel van een brandstofmotor is het omzetten van chemische energie (‘opgeborgen’ in bijvoorbeeld benzine- of dieselolie) in bewegingsenergie. Dat lukt steeds beter, maar toch wordt nog slechts zo’n 30% van de toegevoerde energie omgezet in mechanisch vermogen: 70% gaat verloren in de vorm van warmte. Daardoor wordt de motor warm. En als we niet oppassen, wordt hij zelfs bloedheet. Heel vroeger viel het nogal mee, omdat het vermogen beperkt was. De restwarmte van een 10 pk motor kan makkelijk worden afgevoerd door de buitenlucht. Luchtkoeling (of directe koeling) heet dat dan. Met de stijgende motorvermogens ontstonden echter koelingsproblemen. Als een motor echt te heet wordt, dan smelten alle rubbertjes, wordt de olie dun als water en zetten de zuigers zo ver uit dat ze vastlopen in hun cilinders. Kortom: de hele boel draait in de soep. Koelribben zorgen voor een groter koeloppervlak, zodat de rijwind meer warmte kan afvoeren en er werd gewerkt met geforceerde luchtkoeling, waarbij ventilatoren lucht langs de motor bliezen. Hoe moderner de motor, des te belangrijker wordt de bedrijfstemperatuur. Er is feitelijk maar één temperatuur waarbij de motor het allerbeste presteert. Alle delen krimpen immers als het koud is en zetten uit als ze opwarmen. Ze worden dus zó geconstrueerd dat ze exact juiste afmetingen hebben als de motor op temperatuur is. Om meer en nauwkeuriger te kunnen koelen, werd de waterkoeling (ook wel indirecte) koeling uitgevonden.

Waterkoeling (koelvloeistof)

Waterkoeling is feitelijk nog steeds luchtkoeling, maar dan indirect. In plaats dat de lucht de motor koelt, koelt het de radiateur af en het koelwater dat daar doorheen loopt. Een waterpomp circuleert het water door de radiateur heen, door de talloze kanalen in het motorblok en via slangen (en onder andere een waterpomp) weer terug naar de radiateur. Met waterkoeling kan de motor beter gekoeld worden, mede doordat de radiateur op de ideale plek kan worden geplaatst om de rijwind op te vangen: vóór de motor en vlak achter de grille. Als de motor koud is, wordt de waterstroom stil gezet, zodat de motor sneller op bedrijfstemperatuur is. De thermostaat regelt de koelfunctie: wordt de motor te warm, dan gaat het water circuleren, daalt de temperatuur onder bedrijfstemperatuur dan wordt de watercirculatie weer stilgezet. Staat u op een warme zomerdag in de file, dan kan de radiateur het niet meer alleen aan, dit omdat er geen rijwind is en het water te weinig afkoelt in de radiator. Een ventilator zal dan gaan draaien om alsnog lucht door de radiateur te blazen en het water zo te koelen. Ook die ventilator heeft weer een thermostaatfunctie, waardoor hij ‘weet’ wanneer en hoe snel hij moet draaien. Een watergekoelde motor maakt veel minder herrie, mede doordat de cilinders min of meer zijn omhuld door water.

Temperatuurverschil - koelvermogen

Hoe heter het koelwater, des te groter het temperatuurverschil met de buitenlucht en des te groter het koelvermogen. Maar het water mag ook weer niet aan de kook raken en daarom staat het koelsysteem onder druk. Het kookpunt ligt zo hoger en bovendien gaat er geen vloeistof verloren door verdamping. Als de druk te hoog wordt, dan zal een veiligheidsventiel in de radiateurdop de stoom afvoeren. Dit zal alleen gebeuren als er iets niet pluis is met het koelsysteem van je auto. De meeste auto’s hebben een koelvloeistoftemperatuurmeter. Kijk daar dus eens naar als het warm weer is en je voor het stoplicht staat. Als de koeling niet optimaal is, kun je de meter zien stijgen richting het rode gebied. Dat lost het probleem natuurlijk niet op, maar je staat liever stil bij je lokale garage dan ergens op een vluchtstrook. In kritieke gevallen heb je nog best wat invloed uit te oefenen op het koelvermogen.

Controleren bijvullen koelvloeistof

Aanwijzing hoe je het koelvloeistofniveau kunt controleren en bijvullen. Neem de waarschuwingen serieus, want het openen van de dop is gevaarlijk als de vloeistof nog heet is! Is de V riem van de waterpomp gebroken, dan komt het aan op de kwaliteit van de hopelijk beschikbaar zijnde panty, die als tijdelijke vervanging kan dienen. Of toch een beroep doen op de hulpdienst zoals bijvoorbeeld de wegenwacht?

(Laat het koelsysteem in regelmaat controleren op lekkages, de toestand van de slangen, radiateur en thermostaat)

Als we het hebben over koelwater en waterkoeling, moeten we dus feitelijk spreken van koelvloeistof en vloeistofkoeling. Aan het koelwater wordt namelijk ethyleenglycol toegevoegd, beter bekend als antivries. Erg belangrijk, want water heeft de vervelende eigenschap om 9% uit te zetten als het bevriest: zonder antivries en met een beetje pech, zou je motorblok ’s winters uit elkaar barsten… Met een beetje geluk trouwens, springen in plaats daarvan de doppen uit het blok die daar ooit zijn geplaatst om de gaten van het gietproces op te vullen. Heb je ’s zomers dan geen antivries nodig? Jawel, want ethyleenglycol verhoogt het kookpunt van de koelvloeistof, waardoor het beter kan koelen. Bovendien voorkomt antivries roestvorming in het koelsysteem.

De radiateur koelt het water zo goed omdat de buizen waardoor het water stroomt verbonden zijn met flinterdunne, fijnmazige metalen plaatjes die hun warmte razendsnel aan de lucht afgeven die erdoorheen stroomt. Maar zit die radiateur nou helemaal vol met vliegjes, dan stroomt er nauwelijks nog lucht doorheen en koelt hij dus niet. Het is dus zaak om ‘m enigszins schoon te houden. Wel oppassen, want de metalen plaatjes raken snel beschadigd. Geen hogedrukspuiten of borstels erop en ook niet wassen als de radiateur heet is, want het koude water kan een temperatuurschok teweeg brengen, die de constructie beschadigt. Voor oliekoelers en de radiateur van de airconditioning geldt trouwens hetzelfde.

Verschil tussen gesloten koelsysteem en open koelsysteem

Er komt bij auto’s een open koelsysteem en een gesloten koelsysteem voor. Bij een gesloten koelsysteem wordt er gebruik gemaakt van een reservoir. Waar ruimte is bij het oplopen van de druk. Ook zit er een voorraad koelvloeistof in het reservoir zodat er bij een tekort aan koelvloeistof automatische aanvulling mogelijk is. Het koelvloeistofniveau in het reservoir is dan ook erg belangrijk, en moet u bij het bijvullen van het reservoir ook altijd zorgen dat de motor koud is, Waarna bijgevuld kan worden tot het streepje/merkteken cold. Bij oudere koelsystemen het “open koelsysteem” wordt de overdruk langs de vuldop geloosd en is er geen reservoir aanwezig om de overdruk op te vangen. Dit kan echter bij het gesloten systeem ook nog steeds maar zal enkel gebeuren als de druk extreem hoog is.

Onderwerp gerelateerde artikelen

Koelvloeistof lekkage traceren: Regelmatig koelvloeistof bijvullen of een plasje koelvloeistof op de bodemplaat of onder de auto? Het vinden van een koelvloeistof lekkage kan best lastig zijn. Zeker als het koelsysteem maar een kleine hoeveelheid koelvloeistof verliest. De lekkage van koelvloeistof kan aan de binnenzijde of aan de buitenkant van het motorblok aanwezig Lees hier meer over Koelvloeistof lekkage.

Koelsysteem auto controleren en bijvullen: Bij het meest voorkomende gesloten koelsystemen ziet u dus een reservoir onder de motorkap van uw auto. De locatie van het reservoir vind u in de boekjes van uw auto. Omdat het koelvloeistofniveau in het reservoir bij warme motor daalt, zal het niveau altijd bij koude motor gecontroleerd moeten worden Lees hier meer over Koelvloeistof controleren en bijvullen.

Kosten reparatie en onderhoud auto: De kosten van bijvoorbeeld het vervangen van een distributieriem, waterpomp, remblokken, remschijven of een koppakking zal per auto verschillen. De reden daarbij is dat het aantal werkuren per type auto zal verschillen. Dit heeft met name te maken hoe toegankelijk het te vervangen onderdeel is en hoeveel er Lees hier meer over kosten reparatie en onderhoud auto.

Olielekkage koelvloeistof lekkage: De meeste mensen hebben het wel eens meegemaakt die vervellende olievlekken onder de auto. Soms in de vorm van enkel e druppels maar soms ook erg extreem. Hoe nu vast te stellen waar de olie lekkage vandaan komt. Stel als eerste vast of het wel om een olie lekkage gaat en niet om koelvloeistof lekkage van het Lees hier meer over Olielekkage koelvloeistof lekkage.

Ruitensproeier antivries koelvloeistof: Als het koude weer nadert is het zaak de vorst beschermende eigenschappen van het koelsysteem en ruitensproeier systeem te controleren. In de auto’s van de laatste jaren mogen niet meer alle soorten koelvloeistof gebruikt worden. Als er moet worden bijgevuld, gebruik dan de voor uw auto voorgeschreven Lees hier meer over antivries en ruitensproeier antivries.

Weetjes voor iedere automobilist: Controle punten en weetjes die in principe iedere automobilist behoort te weten. Zoals het oliepeil van de motor waar kan ik op de oliepeilstok zien of er voldoende olie in zit? Het is normaal dat de motor wat olie verbruikt, daarom moet het oliepeil op gezette tijden worden gecontroleerd. Bij het controleren moet de auto Lees hier meer over weetjes voor iedere automobilist.